Eftirlitsnefnd með sátt Samkeppniseftirlitsins og Íslandspósts, sem gerð var 2017, hefur komist að þeirri niðurstöðu að Pósturinn hafi brotið gegn ákvæðum sáttarinnar með því að bera ekki undir Samkeppniseftirlitið samruna ePósts, dótturfyrirtækis síns, við móðurfélagið. Þetta er í samræmi við málflutning Félags atvinnurekenda, sem kvartaði til nefndarinnar vegna brota Íslandspósts á sáttinni. Nefndin kemst hins vegar einnig að þeirri niðurstöðu að Íslandspósti hafi verið skylt að leggja starfsemi ePósts niður og gerir ekki athugasemdir við sameiningu félagsins við móðurfélagið. Á þennan hluta niðurstöðu nefndarinnar ber FA brigður og hefur beint kvörtun til Samkeppniseftirlitsins. Félagið fer fram á að stofnunin úrskurði sameiningu Íslandspósts og ePósts í beinni andstöðu við sáttina.
500 milljónir í lausnir sem engu skila
Eftirlitsnefndin hafði áður komist að þeirri niðurstöðu að „sterkar vísbendingar“ væru um að Íslandspóstur hefði brotið ákvæði sáttarinnar með því að reikna ekki vexti af lánum móðurfélagsins til ePósts. Sú gjörð stuðlar að því að fela það tap, sem verið hefur á rekstri ePósts, en lánið nemur með vöxtum nálægt 500 milljónum króna. Félagið átti að þróa rafrænar lausnir í samkeppni við einkaaðila, en afurðir fyrirtækisins hafa skapað sáralitlar tekjur og eru aðallega notaðar í innri starfsemi Íslandspósts.
Vísvitandi brot hljóta að kalla á afleiðingar
Í kvörtun FA til Samkeppniseftirlitsins er meðal annars bent á að Íslandspóstur hafi vísvitandi brotið gegn sáttinni með því að afla ekki samþykkis Samkeppniseftirlitsins fyrir samrunanum. Það hljóti að eiga að hafa einhverjar afleiðingar í för með sér fyrir fyrirtækið.
Þá er bent á að samkvæmt sátt Íslandspósts og samkeppnisyfirvalda er engin heimild fyrir því að sameina dótturfélag í taprekstri móðurfélaginu, heldur sé eingöngu kostur á að leggja starfsemina niður eða selja hana.
Kostnaður vegna ePósts færður yfir á skattgreiðendur
Í kvörtun FA segir ennfremur: „Í sáttinni er skýrt kveðið á um að starfsemi ePósts skuli ávallt rekin í aðskildu dótturfélagi og sameining dótturfélaga við ÍSP er háð ýmsum skilyrðum. Hvorugt skilyrða 2. mgr. 9. gr. er uppfyllt, þ.e. hvorki hefur breyting orðið á rekstri ePósts né var aflað samþykkis Samkeppniseftirlitsins. Sameining á grundvelli gr. 9.5. er ekki tæk þar sem engin heimild er fyrir slíkri ráðstöfun. Með sameiningu ePósts og ÍSP færist hið gríðarmikla tap sem hlotist hefur af rekstri ePósts yfir til ÍSP og þar með yfir á alþjónustuna. Kostnaðurinn vegna ePósts verður þannig annars vegar grundvöllur gjaldskrár og hins vegar hugsanlegra greiðslna vegna alþjónustubyrði. Hefur slíkt í för með sér að tap dótturfélags ÍSP í samkeppnisrekstri er fært yfir til skattborgaranna og þeir látnir borga brúsann. Réttast væri að ÍSP myndi setja ePóst ehf. í söluferli líkt og ÍSP hefur þegar gert við tvenn önnur dótturfélög sem þeim er skylt, samkvæmt sáttinni, að reka í aðskildum dótturfélögum. Ef enginn kaupandi finnst þá skal leggja reksturinn niður í samræmi við ákvæði gr. 9.5.“
Var hægt að kaupa rafrænar lausnir fyrir minna en 500 milljónir?
FA bendir jafnframt á að af niðurstöðu nefndarinnar megi ráða að ekkert mat hafi farið fram á samkeppnislegum áhrifum þess að sameina starfsemi ÍSP og ePósts. „Fram hefur komið í máli stjórnenda ÍSP að kerfi ePósts séu nýtt í ýmis verkefni af hálfu ÍSP í dag, án þess að það hafi verið útskýrt nánar. Líklegt verður þó að teljast að þau verkefni tengist lögbundinni grunnpóstþjónustu og hægt hefði verið að leita til þriðja aðila varðandi þær rafrænu lausnir, jafnvel fyrir brot af þeirri fjárhæð sem varið hefur verið í rekstur ePósts. Það hefur einfaldlega ekkert mat farið fram á þessum þætti af hálfu samkeppnisyfirvalda,“ segir í kvörtun FA.
