Of miklar launahækkanir munu leiða af sér vaxtahækkun

11.09.2018
Þórarinn G. Pétursson.

Þórarinn G. Pétursson, aðalhagfræðingur Seðlabankans, segir að of miklar launahækkanir í kjarasamningum myndu leiða það af sér að Seðlabankinn myndi hækka vexti til að búa til slaka í hagkerfinu. Vandséð sé hvaða þættir aðrir ættu að koma í veg fyrir að verðbólga rjúki af stað, verði samið um miklar hækkanir launa. Þetta var á meðal þess sem fram kom í erindi Þórarins á morgunverðarfundi FA um ástand og horfur í efnahagsmálum, en horfa má á upptöku af fundinum í heild hér á síðunni.

Þórarinn lýsti á fundinum að mörgu leyti fremur bjartsýnni spá Seðlabankans um mjúka lendingu hagkerfisins eftir mikið vaxtarskeið, þar sem verðbólgan færi tímabundið upp undir 3% en svo aftur niður undir 2,5% markmið Seðlabankans, atvinnuleysi yrði á bilinu 3,5 til 4%, sem telja mætti eðlilegt, og hagvöxtur í kringum 3%. Framkvæmdastjóri FA spurði hann hvort líklegt væri að hægt væri að endurtaka leikinn frá 2015, þegar samið var um 30% hækkun launa á fjórum árum, án þess að það ylli kollsteypu.

Alþjóðleg þróun og verðbólguvæntingar hjálpa ekki núna
Þór­ar­inn sagði marga hafa ótt­ast það við gerð síðustu kjarasamninga að mikl­ar launa­hækk­an­ir myndu skila sér út í verðlagið með til­heyr­andi kollsteypu. „Það þróaðist ekki eins og við óttuðumst og ástæðurn­ar fyr­ir því eru nokkr­ar. Þessir kjarasamningar voru gerðir í alþjóðlegu um­hverfi sem var að toga niður allt verðlag. Allt sem var keypt frá út­lönd­um var að lækka, ekki bara vegna hækk­un­ar krón­unn­ar held­ur var verð í er­lend­um gjald­miðlum að lækka. Það sem hjálpaði líka til að mínu mati, er að á sama tíma og farið var í þessar miklu launahækkanir lækkuðu verðbólguvæntingar og toguðu á móti áhrifum kjara­samn­ing­anna.“

Fundur FA var vel sóttur af félagsmönnum.

Þór­ar­inn sagði að ekki væri von á að nú félli allt jafnvel með okkur og þá. „Í fyrsta lagi er engin ástæða til að búast við að verðbólgu­vænt­ing­ar haldi áfram að lækka, sérstaklega ef samið verður um miklar launahækkanir. Þessi þróun mun því ekki hjálpa okk­ur áfram. Þessi alþjóðlega þróun, alla vega eins og staðan er núna, mun held­ur ekki hjálpa okk­ur.“

Loks benti Þórarinn á það sem ekki væri síður mikilvægt atriði; að við síðustu kjarasamningagerð hefði hlut­fall launa af þjóðar­tekj­um verið und­ir sögu­legu meðaltali. „Eft­ir fjármálakrepp­una lækkaði launahlutfallið mjög mikið og með rök­um mátti segja að launþegar hafi átt eitt­hvað inni. Nú er staðan hins veg­ar þannig að laun eru kom­in vel yfir sögu­legt meðaltal þannig að það mun ekki hjálpa held­ur. Það er vandséð hvaða þættir það eru sem ættu að hjálpa okkur að búa til sams konar atburðarás í kjölfar mikilla launahækkana núna eins og gerðist þá.“

„Jesús Kristur“
„Þá er í raun og veru bara eitt eft­ir og það er að búa til nógu mik­inn slaka í þjóðarbú­inu til þess að laun og verðlag byrji að lækka,“ sagði Þórarinn. „Það er eina tækið sem við höf­um; að koma vöxt­un­um nógu mikið upp þannig hér verði sam­drátt­ur.“ Þegar þarna var komið sögu mátti heyra fundarmenn jesúsa sig. „Við höfum sagt að það sé að einhverju leyti í hönd­um annarra hver fórn­ar­kostnaður­inn af því að halda verðbólgu­mark­miðum verði á næstu miss­er­um. Það eru rík­is­valdið og vinnu­markaður­inn.“

Þór­ar­inn sagði að Seðlabank­an­um væri full al­vara með þessum málflutningi þótt hann væri lítt til vinsælda fallinn, því að þetta væri það sem stjórnvöld ætluðust til af bankanum.

Glærur Þórarins

Nýjar fréttir

Innskráning